Beëindiging van het ouderlijk gezag
Het uitgangspunt van de wet is dat ouders samen het ouderlijk gezag over hun kind uitoefenen. Dat betekent dat u als ouders samen de belangrijke beslissingen over uw kind neemt. In het algemeen eindigt het ouderlijk gezag op het moment dat een kind meerderjarig wordt. Het ouderlijk gezag kan ook eerder door tussenkomst van de rechter worden beëindigd. Dit kan op verzoek van de andere ouder of op verzoek van de Raad voor de Kinderbescherming of het Openbaar Ministerie. Onder omstandigheden kan ook de gecertificeerde instelling de noodzaak van de beëindiging van het gezag door de rechter laten beoordelen. Hieronder zullen deze mogelijkheden nader worden toegelicht.
Verzoek tot eenhoofdig ouderlijk gezag
Wanneer u als ouders samen het ouderlijk gezag uitoefent, maar er tussen u veel conflicten zijn waarbij er geen uitzicht op verbetering is, dan kunt een verzoekschrift indienen bij de rechtbank waarin u de rechter vraagt om u te belasten met het eenhoofdig ouderlijk gezag. Hiervoor heeft u een advocaat nodig.
Een dergelijk verzoek kan alleen worden toegewezen als:
- er sprake is van een situatie waarin er een onaanvaardbaar risico is dat uw kind klem- of verloren raakt tussen u als ouders en het niet te verwachten is hierin binnen afzienbare tijd voldoende verbetering komt, of,
- als een wijziging in het gezag om een andere reden in het belang van uw kind is.
Er zal steeds van geval tot geval bekeken moeten worden of beëindiging van het ouderlijk gezag en toewijzing van het verzoek om het eenhoofdig ouderlijk gezag op zijn plaats is. Het enkele feit dat u als ouders niet goed met elkaar kunt communiceren is an sich niet voldoende om over te gaan tot het eenhoofdig ouderlijk gezag. Terugkerende elementen in uitspraken waarin een verzoek tot het eenhoofdig ouderlijk gezag wel is toegewezen zijn onder meer een ernstige verstoorde verstandhouding en communicatie tussen ouders, het niet willen meewerken aan of het frustreren van gezagsbeslissingen door de andere ouder, een gebrek aan mogelijkheden of bereidheid om de ouderlijke verantwoordelijkheid te dragen of een handelswijze die niet getuigt van enig inzicht in de belangen van de kinderen.
Gezagsbeëindigende maatregel
Op verzoek van de Raad voor de Kinderbescherming of het Openbaar Ministerie
Ook de Raad voor de Kinderbescherming of het Openbaar Ministerie kunnen de rechter vragen om het gezag van een ouder over een kind te beëindigen. In dat geval spreken we van een gezagsbeëindigende maatregel.
De rechter kan een dergelijke verzoek toewijzen als:
- een kind ernstig in zijn ontwikkeling wordt bedreigd en de gezagdragende ouder niet in staat is om weer binnen een voor het kind aanvaardbare termijn de verantwoordelijkheid voor de verzorging en opvoeding te dragen, of
- als een ouder zijn gezag misbruikt.
Over het algemeen wordt de gezagsbeëindigende maatregel uitgesproken in gevallen waarin een kind al langere tijd onder toezicht van de Gecertificeerde Instelling staat en al langere tijd uit huis is geplaatst. Vaak is de achterliggende gedachte dat de aanvaardbare termijn waarin de thuisplaatsing gerealiseerd kan worden is verstreken en dat het voor een kind belangrijk is om duidelijkheid te krijgen over zijn opgroeiperspectief. Een jaarlijkse verlenging van deze kinderbeschermingsmaatregelen is dan niet meer op zijn plaats (al zijn hierop wel uitzonderingen te maken). Hoe lang deze aanvaardbare termijn is, verschilt van geval tot geval. In zijn algemeenheid geldt wel dat hoe jonger kinderen zijn, hoe sneller er duidelijkheid over hun perspectief moet komen en hoe korter de aanvaardbare termijn.
Het is echter ook mogelijk dat de gezagsbeëindigde maatregel direct wordt uitgesproken, dus zonder een voorafgaande ondertoezichtstelling en machtiging uithuisplaatsing. De wetgever noemt daarbij als voorbeeld de situatie waarin ouders jarenlang verslaafd zijn aan harddrugs en niet of nauwelijks verbetering te verwachten is.
Ook misbruik van het gezag kan een reden voor de gezagsbeëindigende maatregel zijn. Te denken valt aan een schending van de ouderlijke verantwoordelijkheid door bepaald handelen of nalaten. Belangrijk is om op te merken dat misbruik van het gezag op zichzelf geen reden is om tot beëindiging van het ouderlijk gezag over te gaan. De wetgever lijkt de rechter ruimte voor een afweging te hebben gegeven.
Via de Gecertificeerde Instelling
Als de Raad voor de Kinderbescherming onderzoek heeft gedaan naar de noodzaak van de gezagsbeëindigende maatregel en besluit om geen hiertoe strekkend verzoek voor in te dienen, dan kan gecertificeerde instelling de Raad voor de Kinderbescherming verzoeken om die beslissing te laten toetsen door de rechter. De Raad voor de Kinderbescherming moet in dat geval binnen twee weken de rechter vragen om te beoordelen of beëindigen van het ouderlijk gezag noodzakelijk is. Als de rechter die vragen bevestigend beantwoordt, kan de rechter ambtshalve het ouderlijk gezag beëindigen.
Rechtsbijstand
Wanneer u een verzoek tot beëindiging van uw ouderlijk gezag heeft ontvangen, kunt u contact opnemen met de familie- en jeugdrechtadvocaten van VIER Advocaten. Zij kunnen u juridisch bijstaan en helpen om zich tegen een dergelijk verzoek te verweren.
